صفحه 259

مسئله 1725- صلح آن است كه انسان با ديگرى سازش كند كه مقدارى از مال يا منفعت مال خود را ملك او كند، يا از طلب يا حقّ خود بگذرد كه او هم در عوض مقدارى از مال يا منفعت مال خود را به او واگذار نمايد يا از طلب يا حقّى كه دارد بگذرد، بلكه اگر بدون آنكه عوض بگيرند صلح كنند، باز هم صلح صحيح است.

مسئله 1726- دو نفرى كه چيزى را به يكديگر صلح مى‏كنند، بايد رشيد باشند و كسى آنها را مجبور نكرده باشد، يعنى راضى به مصالحه باشند و قصد صلح داشته باشند و نيز حاكم شرع آنان را از تصرّف در اموالشان جلوگيرى نكرده باشد.

مسئله 1727- لازم نيست صيغۀ صلح به عربى خوانده شود، بلكه با هر لفظى يا كارى كه بفهماند با هم صلح و سازش كرده‏اند، صحيح است.

مسئله 1728- اگر كسى گوسفندهاى خود را به چوپان بدهد كه مثلاً يك سال نگهدارى كند و از شير آن استفاده نمايد و مقدارى روغن بدهد، چنانچه شير گوسفند را در مقابل زحمت‌هاى چوپان و آن روغن صلح كند، صحيح است، و نيز اگر گوسفند را يك ساله به چوپان اجاره دهد كه از شير آن استفاده كند و در عوض مقدارى روغن بدهد، اشكال ندارد.

مسئله 1729- اگر كسى بخواهد طلب يا حقّ خود را به ديگرى صلح كند، در صورتى صحيح است كه او قبول نمايد، ولى اگر بخواهد از طلب يا حقّ خود بگذرد، قبول كردن لازم نيست.

مسئله 1730- اگر انسان مقدار بدهى خود را بداند و طلبكار او نداند، چنانچه طلبكار طلب خود را به كمتر از مقدارى كه هست صلح كند، مثلاً پنجاه تومان طلبكار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نمايد، صلح صحيح است، گرچه كار او حرام است، چون او را فريب داده است.

مسئله 1731- اگر بخواهند دو چيزى را كه از يك جنس است و وزن آنها معلوم است به يكديگر صلح كنند، در صورتى صحيح است كه وزن يكى بيشتر از ديگرى نباشد، ولى اگر وزن آنها معلوم نباشد، گرچه احتمال دهند كه وزن يكى بيشتر از ديگرى است، صلح صحيح است.

مسئله 1732- اگر كسى طلبى دارد كه بايد بعد از مدّتى بگيرد، چنانچه طلب خود را به مقدار كمترى‏ صلح كند اشكال ندارد.

صفحه 260

مسئله 1733- صلح از عقود لازم است، يعنى بدون رضايت يكديگر نمى‏توانند صلح را به هم بزنند.

مسئله 1734- در احكام خريد و فروش گفته شد كه در يازده مورد مى‏توان معامله را فسخ كرد، در تمام اين يازده مورد صلح را نيز مى‏توان فسخ كرد، مگر در مورد خيار مجلس و خيار حيوان و خيار تأخير.

مسئله 1735- اگر يكى از دو طرف در پرداخت مال‌المصالحه از حدّ متعارف تأخير كند، ديگرى مى‏تواند صلح را به هم بزند.

مسئله 1736- اگر چيزى را كه به صلح گرفته معيوب باشد، مى‏تواند صلح را به هم بزند، ولى نمى‏تواند تفاوت قيمت صحيح و معيوب را بگيرد.

مسئله 1737- هرگاه مال خود را به كسى صلح نمايد و با او شرط كند كه بعد از مرگ يا بعد از مدّتى وقف كند يا به مصرف خاصّى برساند، بايد به شرط عمل كند، و همچنين است در هر معامله، هر شرطى كه نمودند بايد به آن شرط عمل نمايند.